Περιγραφή
Από τα πιο σπάνια και λιγότερο γνωστά τραγούδια. Συναντάται κυρίως στην σεφαραδίτικη παράδοση της Τουρκίας, αλλά σύμφωνα με τον ερευνητή και συγγραφέα Αριστομένη Καλυβιώτη, ηχογραφήθηκε το 1911 και στην Θεσσαλονίκη. Η ηρωίδα αυτού του τραγουδιού κατάγεται από την πόλη της Προύσας και εγκαθίσταται στο Γαλατά (το Πέραν της Κωνσταντινούπολης), όπου την βλέπει ο Πασάς και θέλει να την απαγάγει. Εκεί αρνείται και γι’αυτό δικάζεται και κρίνεται η μοίρα της. Η ηρωίδα στρέφεται στη ηλικιωμένη μητέρα της και της ζητά να τη σώσει αλλά η μητέρα δεν μπορεί να τη σώσει. Το σπάνιο αυτό τραγούδι αναφέρεται στην έρευνα αρκετών ερευνητών όπως ο Moshe Attias και ο Samuel G. Armistead σε πολυάριθμες παραλλαγές. Υπάρχουν αρκετές αρχειακές καταγραφές διαθέσιμες (βλ. Αρχειακές ηχογραφήσεις) Εμπορικά, κυκλοφόρησε το 1911 από την δισκογραφική εταιρεία Gramophone σε ερμηνεία της δεσποινίδος Mariette. To 2022 κυκλοφόρησε με τον δίσκο Άγνωστοι Μουσικοί των Ελλήνων Εβραίων σε ερμηνεία της Μαριάντζελας Χατζησταματίου.
Αρχειακές ηχογραφήσεις
- Από την Εθνική βιβλιοθήκη του Ισραήλ https://soundcloud.com/nationallibrary-of-israel/yo-so-venida-de-brusa-la
-Από το αρχείο του Samuel G. Armistead, Folk Literature of the Sephardic Jews του Πανεπιστημίου Illinois
https://sephardifolklit.illinois.edu/FLSJ/BalladTitleDetails/148
Ηχητικό με άδεια https://open.spotify.com/track/0mCo1BWmg4aNz3Zd3Kn8hn?si=cac4175b52454362
Εκτέλεση 1
Κείμενο στην Ισπανοεβραϊκή
Yo so venida de Brusa el pasha turko me vido dia de Lunes de manyana djuzgos negros me djuzgaron. Dia de Martes de manyana kon el ferman en la mano. Una madre vieja tengo, madre mia, mi kerida. Ija mia mi kerida, ni kon malas ni kon byenes, apozi en Balata kon el me keria yevar. El djuzgo ya me salyo non los pude deportar Otro djuzgo me salyo, dos delante, dos detras. La ire a saludar eskapame de este hal. no te puedo eskapar, al goral te vo echar.
Μετάφραση
Έχω έρθει από την Προύσα ο Τούρκος Πασάς με είδε. Ημέρα Δευτέρα το πρωί κακοί δικαστές με δικάζουν Ημέρα Τρίτη το πρωί με το φιρμάνι στο χέρι. Μια μητέρα ηλικιωμένη έχω, μάνα μου αγαπημένη. Κόρη μου αγαπημένη, ουτε με δυσκολιες ουτε με ευκολιες, σταμάτησα στον Μπαλατά, μαζί του ήθελε να με πάρει. Tον καυγά δεν μπορεσα να αποφύγω, άλλος καυγάς μου βγήκε, δυο απο μπρος, δυο απο πισω. Πήγα να τη χαιρετήσω, γλύτωσέ με από’ αυτό το χάλι, δεν μπορώ να σε γλιτώσω, στο ζώο θα σε ρίξω.
Μουσικό Οδηγός
ΒιβλιογραφίαAttias, Moshe. “Yo so Venida de Brusa – La Condenada Del Bajá.” Web.nli.org.il, web.nli.org.il/sites/NLI/English/music/Compilations/attias/Pages/Track2.aspx. Accessed 11 Mar. 2021.
Καλυβιώτης, Αριστομένης. Θεσσαλονίκη, η μουσική ζωή πριν το 1912: η διασκέδαση, τα μουσικά καταστήματα, οι ηχογραφήσεις δίσκων. Καρδίτσα, Α. Καλυβιώτης, 2015.
“FLSJ: Ballad Title Cautivo Del Renegado.” Illinois.edu, 2024, sephardifolklit.illinois.edu/FLSJ/BalladTitleDetails/148. Accessed 22 Sept. 2024.
Σκαρλάτου, Χρυσούλα, “Λίγα λόγια για τα τραγούδια”. Άγνωστοι μουσικοί θησαυροί των Ελλήνων Εβραίων. Μαριάντζελα Χατζησταματίου, Pellegrinaggio al levante Ensemble. 2022. Jewish Community of Thessaloniki
“Yo so Venida de Brusa – La Condenada Del Bajá.” SoundCloud, SoundCloud, 2019, soundcloud.com/nationallibrary-of-israel/yo-so-venida-de-brusa-la. Accessed 22 Sept. 2024.
